In 2018 heeft Whooz voor het eerst de ranglijst van meest gemiddelde gemeenten gepubliceerd. In deze ranglijst lieten we zien welke gemeenten het meest gemiddeld waren, in de zin dat zij qua samenstelling van Whize segmenten (oftewel burgertypes) het meest op Nederland leken. Dus als Nederland bijvoorbeeld voor 5% uit studenten bestaat, 30% (rijtjes) gezinswoningen kent en 2% van de gezinnen een vermogen van een miljoen heeft, dan is een gemeente in de Whooz definitie “gemiddeld” als binnen die gemeente de percentages voor deze groepen vergelijkbaar zijn met die van Nederland. Welke gemeente heeft de meest Nederlandse samenstelling van consumenten en vormt als het ware een marketing Madurodam?
Op die ranking kregen we veel leuke reacties. Heel veel burgers hebben in ons dashboard opgezocht op welke plaats hun gemeente stond (Apeldoorn op 1 in 2018). Er werd veel over gesproken in de media: journalisten gebruikten de ranglijst om gemiddelde gemeenten te selecteren waar ze een representatieve groep burgers dan over maatschappelijke thema’s (waaronder de verkiezingen) konden interviewen en een theatergezelschap maakte zelfs een avondvullend programma rond het onderwerp waarom zij vonden dat Apeldoorn helemaal niet gemiddeld was. Inmiddels is Nederland 4 jaar verder. Reden voor Whooz om de nieuwe ranglijst van gemiddeld gemeenten te berekenen.
And the winner is...
Zoals gezegd, we kijken naar de samenstelling van gemeenten en hoe die overeenkomt met de samenstelling van burgertypen in Nederland als geheel. De samenstelling van Nederland is te zien in onderstaand schema:
Procentuele verdeling van de segmenten op basis van de 7,9 miljoen Nederlandse huishoudens
Een gemeente is dus volgens de Whooz definitie ‘gemiddeld’ als het percentage huishoudens in de gemeente dat behoort bij het Segment B - Jong en Hoopvol rond de 7,4% ligt (net als in Nederland) en het percentage huishoudens in de gemeente dat behoort tot Segment K - Luxe Leven rond de 3,2% ligt, enzovoorts voor alle 11 segmenten.
We berekenden voor elk van de 345 Nederlandse gemeenten de GINI-coëfficiënt als afwijkingsmaat. Een lage GINI-coëfficiënt wijst op een sterke gelijkenis tussen de consumentenverdeling van die gemeente en die van Nederland, een hoge GINI-coëfficiënt daarentegen wijst op een sterke afwijking tussen die gemeente en Nederland. De GINI-scores variëren van 12 (grootste gelijkenis) tot 74 (grootste afwijking).
Volgens deze definitie is Apeldoorn in 2022 niet langer de meest gemiddelde gemeente. Zij zijn in de ranglijst gezakt naar de 4e plaats. Dat komt niet zozeer door grote veranderingen binnen Apeldoorn, maar vooral omdat enkele gemeenten hen in 4 jaar voorbij zijn gestreefd. Sommige gemeenten die in 2018 vlak achter Apeldoorn kwamen, staan er nu door kleine veranderingen net boven . Er zijn twee grote verschuivingen te zien: Gemeente Alkmaar is in die vier jaar gestegen van de 34e plaats naar de 3e plaats. En de winnaar van 2022 Alphen aan den Rijn is gestegen van de 22e naar de 1e plaats. Gefeliciteerd!
De meest gemiddelde
Als je kijkt naar de reden waarom Alphen aan den Rijn bovenaan staat, dan is het zo dat het de enige gemeente van Nederland is waar alle Whize Segmenten in gemiddelde mate vertegenwoordigd zijn. In alle andere gemeenten van Nederland ontbreekt minimaal 1 segment bijna volledig. Zo kent de Gemeente Alkmaar zeer weinig huishoudens van het type H - Landelijke Vrijheid wonen er in Deventer bijna geen 'Luxe Leven' gezinnen en moet Apeldoorn het doen zonder segment ‘Dromen en Rondkomen’. Verderop in de lijst worden de verschillen alsmaar groter. Onderaan staat Gemeente Rozendaal, in veel lijstjes bekend als de gemeente met het hoogste gemiddelde inkomen. Niet verwonderlijk dat in deze gemeente dan ook slechts 3 doelgroepsegmenten van betekenis voorkomen. Uiteraard de doelgroepen ‘Landelijke Vrijheid’ en ‘Luxe Leven’ maar ook de hoog welstandige families van het segment ‘Plannen en Rennen’ vind je hier veel.
De 10 meest gelijkende gemeenten
Ben je benieuwd naar de kop en de staart van de 345 Nederlandse gemeenten? Hieronder vind je de top 10 van meest gelijkende en meest afwijkende gemeenten. Bij de meest gelijkende gemeenten valt het op dat deze vooral voorkomen in de oostelijke provincies Gelderland en Overijssel (Apeldoorn, Ede, Doetinchem,en Deventer) ofwel in Noord-Brabant (Boxtel, Maashorst, Oosterhout en Geldrop-Mierlo). Ten opzichte van de ranglijst van 2018 zijn een vijftal nieuwe binnenkomers in de top 10.
Een opvallende stijger in de lijst is de gemeente Zoetermeer. Zij hebben in het afgelopen decennium een grote ontwikkeling doorgemaakt in de uitbreiding van nieuwbouwwoningen voor bovengemiddeld welstandige gezinnen in diverse leeftijdscategorieën. Het gevolg daarvan is dat de segmenten ‘Stedelijke Dynamiek’ en ‘Plannen en Rennen’ sterk zijn aangetrokken in de afgelopen jaren.
Van de meest afwijkende gemeenten bevindt de helft zich in het Noorden van Nederland. (Laren, Amsterdam, Bloemendaal, ’s-Gravenhage en Wassenaar) De afwijking bij deze gemeenten is te wijten aan een sterke oververtegenwoordiging van ofwel het segment 'Luxe Leven' (Rozendaal, Laren, Bloemendaal) of juist een sterke oververtegenwoordiging van het segment 'Landelijke Vrijheid' (Westerwolde, Borger-Odoorn, AA en Hunze, Dantumadiel. En natuurlijk staat Amsterdam in het lijstje, want Amsterdam is met niets te vergelijken. Overigens kent de lijst met afwijkende gemeenten een sterke overeenkomst met die van 2018. Daar zijn geen sterke wijzigingen in opgetreden.
Eén van de zaken die opvalt, is dat er sinds 2018 35 gemeenten zijn verdwenen. De ranglijst uit 2018 bestond uit 380 gemeenten, dat zijn er nu nog 345. Dit wordt veroorzaakt door gemeentelijke herindelingen. Zo is voormalig top 10 gemeente Uden opgegaan in de gemeente Maashorst.
En hoe zit het met mijn gemeente?
Hoe 'Nederlands' is nu eigenlijk jouw eigen gemeente? In het interactieve dashboard bekijk je de situatie in jouw gemeente. We zijn erg benieuwd wat jij 'ziet' vanuit jouw perspectief. Stuur ons gerust een reactie!
Vragen? Neem gerust contact met ons op!
Deze analyse is gemaakt op basis van ons segmentatiemodel en onze Whize data.
-----