De formatiebesprekingen zijn inmiddels mislukt. De partijen die het zogenoemde “motorblok” vormen: VVD, CDA en D66, zijn er niet uitgekomen met elkaar en GroenLinks. Nu lijkt een coalitie met de ChristenUnie in plaats van GroenLinks de logische vervolgstap. De Nederlandse bevolking blijkt sterk verdeeld als het om coalitie voorkeur gaat.
Whooz heeft bepaald wat de coalitie voorkeur is van de verschillende Nederlandse doelgroepen. Om dat te kunnen doen is recent onderzoek onder 9.500 respondenten gekoppeld aan het doelgroepenmodel Mosaic. In dit onderzoek, na de verkiezingen uitgevoerd door Citisens, is respondenten gevraagd naar hun meest ideale coalitie, gegeven de verkiezingsuitslag.
Lees hier het artikel dat het AD vlak voor het klappen van de formatiebesprekingen publiceerde over het onderzoek. De volledige beschrijving van onze bevindingen lees je hieronder. Bekijk ook de specifieke verdeling in jouw gemeente op het insights dashboard.
Tweedeling in de maatschappij over gewenste coalitie
In de onderzoeksresultaten kwamen vier verschillende coalities het duidelijkst naar voren (in volgorde van preferentie):
- VVD, CDA ,D66 en GroenLinks
- VVD,CDA,D66 en ChristenUnie
- VVD, CDA, D66 en PvdA
- CDA, D66, GroenLinks, SP, PvdA, en PvdD
In drie van deze vier coalities vormt de combinatie van VVD, CDA en D66 de basis. De andere coalitie is de variant over links zonder de VVD. Als deze vier mogelijkheden worden afgezet tegen de door Whooz onderkende Nederlandse doelgroepen dan levert dat duidelijke verschillen op per doelgroep (zie onderstaande figuur).
Tweedeling zichtbaar op basis van leeftijd en welvaart
Jongeren en minder welstandigen hebben voorkeur voor GroenLinks, terwijl de welstandige en oudere huishoudens daarentegen overwegend een voorkeur hebben voor een coalitie met ChristenUnie. Gekeken naar doelgroepen zijn er dus duidelijke voorkeuren zichtbaar. Voor Nederland als geheel geldt dat de coalitie waarvoor de formatiebesprekingen nu stuk zijn gelopen nipt de voorkeur heeft boven een coalitie waarbij GroenLinks wordt ingeruild voor ChristenUnie. Deze duidelijke tweedeling tussen conservatief en progressief Nederland wordt goed zichtbaar als we de Mosaic doelgroepen afzetten op de assen leeftijd en welstand (zie onderstaande figuur). De welstandige en oudere huishoudens, traditioneel meer conservatief ingesteld, hebben meer vertrouwen in een centrum rechtse coalitie met de ChristenUnie en leken daarmee vurig te hopen op een clash aan de onderhandelingstafel tussen CDA en VVD enerzijds en GroenLinks anderzijds.
Verhouding tot stemgedrag
Als we de coalitievoorkeuren kruisen met het stemgedrag dan blijkt dat de doelgroepen die een voorkeur hebben voor een coalitie met GroenLinks duidelijk oververtegenwoordigd zijn bij de stemmers van de pure linkse partijen zoals; PvdA, GroenLinks, SP en PvdD.
De doelgroepen die een voorkeur hebben voor de ChristenUnie als coalitiepartner scoren duidelijk hoger op de liberale (D66 en VVD) en christelijke partijen (CDA, ChristenUnie en SGP). Daarmee lijken de stemmers op de linkse partijen in het algemeen en de GroenLinks stemmers in het bijzonder duidelijk de voorkeur te geven aan een regering met minimaal 1 puur linkse partij (GroenLinks) in plaats van als gehele linker flank in de oppositie plaats te nemen.
De GroenLinks stemmer neemt daarmee verantwoordelijkheid en verkiest meeregeren met de politieke tegenpool (VVD), in de hoop daarmee een aantal idealen te verwezenlijken, boven oppositie voeren tegen een midden rechts kabinet, wat zeer waarschijnlijk een voornamelijk conservatieve koers zal varen. Inmiddels lijkt het erop dat de kans dat deze coalitie er alsnog komt miniem is.
Top 10 gemeenten duidelijke geografische verschillen
Indien we deze informatie doorvertalen naar regio’s en gemeenten op basis van hun doelgroep samenstelling wordt er eveneens een duidelijk beeld zichtbaar. In onderstaande top 10 lijsten van gemeenten is duidelijk te zien dat de meer conservatieve en welvarende gemeenten een duidelijke voorkeur voor de ChristenUnie hebben en de grotere meer progressieve steden een duidelijke voorkeur voor het slagen van coalitie besprekingen met GroenLinks.
Benieuwd hoe de specifieke verdeling is in jouw gemeente?
Conclusie
Na de verkiezingen in maart is Nederland duidelijk verdeeld als het gaat om de meest gewenste coalitie. Jonge en minder welstandigen huishoudens, traditioneel meer progressief ingesteld, geven op basis van de verkiezingsuitslag de voorkeur aan een coalitie met minimaal één puur linkse partij en hopen daarmee dat de coalitiebesprekingen zullen slagen. De welstandige en oudere huishoudens, traditioneel meer conservatief ingesteld, hebben meer vertrouwen in een centrum rechtse coalitie met de ChristenUnie. De nadrukkelijke voorkeur voor de ChristenUnie als coalitiepartner lijkt voor dit conservatieve gedeelte van Nederland vooral voort te komen uit de angst dat GroenLinks aan de onderhandelingstafel haar zin zou krijgen over het toelaten van meer vluchtelingen dan wel het verkleinen van de inkomensverschillen. Deze twee belangrijke campagnethema’s van GroenLinks klinken het welstandige en oudere deel van Nederland immers als een gruwel in de oren, aangezien deze huishoudens vooral willen vasthouden aan wat ze hebben of dit nu de oer-Nederlandse normen en waarden zijn of hun eigen vermogen en inkomen. Met het mislukken van de onderhandelingen lijken de VVD en het CDA gehoor te geven aan deze gevoelens binnen hun doelgroep.
Deze analyse is gemaakt op basis van onderzoek naar verkiezingsthema’s door Citisens. Citisens is een nieuw label van Necker van Naem en gespecialiseerd in toegankelijk én betrouwbaar onderzoek voor publieke organisaties.
-----