Uit meerdere peilingen en onderzoeken blijkt dat het na de aanstaande verkiezingen waarschijnlijk nóg moeilijker gaat worden voor het kabinet om steun te krijgen in de Eerste Kamer voor haar wetsvoorstellen. Een recente analyse van doelgroepspecialist Whooz toont aan dat deze problemen alleen maar groter worden naarmate de opkomst toeneemt. De doelgroepen met lage opkomstbereidheid hebben met name een voorkeur voor ’tegen’-partijen als SP, PVV en PvdD. Hoe hoger de opkomst van deze doelgroepen hoe lastiger het wordt voor de coalitie.
Whooz heeft, op basis van recent kiezersonderzoek van Citisens onder 9500 respondenten, onderzocht wat de opkomstbereidheid is per doelgroep en hoe deze van plan zijn te gaan stemmen. Een analyse van de resultaten laat zien dat het kabinet een sterke daling kan verwachten van het aantal zetels in de Eerste Kamer. Volgens de onderzoeksresultaten zakt de coalitie in de Eerste Kamer weg van 32 zetels naar 21. Dit wordt met name veroorzaakt door het toetreden van de BBB en een daarmee gepaard gaand sterk verlies bij het CDA, die er maar liefst 5 zetels op achteruit zou gaan. Maar ook de andere coalitiepartijen verliezen ieder enkele zetels. Zie onder de volledige uitslag van de Whooz peiling.
Zo’n uitslag maakt het besturen van het land voor de huidige coalitie uiteraard complex. Voor een meerderheid in de Eerste Kamer is nu al gedoogsteun nodig van GroenLinks en de PvdA. De Whooz peiling laat echter zien dat na 15 maart het kabinet zelfs met deze gedoogsteun niet verder komt dan 34 zetels. Een combi met BBB en JA21 leidt net tot 38 zetels, dus zou nog net kunnen.
Het onderzoek wijst ook uit dat het opkomstpercentage ergens tussen de 50% en de 60% uitkomt. Mocht de opkomst echter veel groter zijn, dan profiteren met name partijen als SP, PVV en PvdD hiervan. Dit omdat met name kansarme en laagopgeleide doelgroepen een laag opkomstpercentage kennen. Als een groter aantal van hen gaat stemmen, zakt de coalitie nog 1 extra zetel en ook de BBB gaat dan 1 zetel minder winnen. Dat maakt dat ook met gedoogsteun van rechts de coalitie niet verder zou komen dan 36 zetels. Effectief zou een uitslag als deze het land grotendeels onbestuurbaar maken voor de huidige coalitie. Volgens Ed Kassens, doelgroep expert bij Whooz, zou het zo maar kunnen dat als het kabinet zich dit beseft dat ze stiekem hopen op een lage opkomst. Een hoge opkomst zou immers de doodsteek kunnen zijn voor dit kabinet.
Opkomst per partij
Dat sommige partijen nadeel ondervinden van een lage opkomst is bekend. Zeker linkse partijen en partijen die steun krijgen uit de wat lagere sociale klassen, voelen direct de gevolgen van een lage opkomst. In die zin is het interessant om de stemvoorkeuren en opkomst intentie te bekijken van de 7 sociale klassen die het CBS en het Sociaal Cultureel Planbureau vorige week lanceerden. Whooz heeft deze 7 segmenten op adresniveau geprojecteerd, zodat het mogelijk is om het uitgevoerde kiezersonderzoek naar deze SCP segmenten te analyseren. Dan blijkt dat de onderzoeksresultaten van Whooz het beeld van het CBS over lage opkomst bij bijvoorbeeld segmenten als het Precariaat bevestigt (Whooz forecast = 55%), maar de effecten zijn bij sommige andere segmenten (Onzekere werkenden en Laagopgeleide gepensioneerden) volgens het Whooz onderzoek minstens even groot. Indien deze 3 segmenten het hele electoraat zouden vertegenwoordigen, kwam de coalitie niet verder dan 18 zetels. In dat scenario zouden dan BBB, Forum, PVV en voor een deel ook SP de grote winnaars zijn. Kijken we naar de Sociale Klassen met een hoge opkomst (Rentenierende bovenlaag en Werkende bovenlaag), dan zou een door hen gekozen Eerste Kamer juist een resultaat laten zien waarbij het verlies beperkt blijft. CDA zou nog steeds fors verliezen, maar de andere coalitie partijen blijven ongeveer gelijk. Bij deze groep zou de coalitie samen met GroenLinks/PvdA een meerderheid hebben van 39 zetels en met JA21/BBB samen zelfs 42 zetels. Dus een lage opkomst is nadrukkelijk in het voordeel van de huidige coalitie. Hoewel het wellicht niet in lijn is met de democratische grondbeginselen, mogen de partijen van de coalitie dus nadrukkelijk hopen dat de opkomst in lijn zal zijn met de Provinciale Staten verkiezingen van 2019 (56,16%).
Verwachte opkomst per SCP segment
Deze analyse is gemaakt op basis van onderzoek naar verkiezingen door Citisens. Citisens is een label van Necker van Naem en gespecialiseerd in toegankelijk én betrouwbaar onderzoek voor publieke organisaties rondom betrokkenheid van burgers.
Weten wat de voorkeur en verwachte opkomst in jouw gemeente is?
-----